HITY GOFINU

(wyrok NSA z 11 września 2015 r., sygn. akt II FSK 1516/13).

Spółka zatrudniała pracowników, którzy odbywali podróże służbowe na terenie kraju i za granicą. Dotychczas wypłacała im diety, ale chciała z tego zrezygnować i zamierzała zapewniać pracownikom całodzienne bezpłatne wyżywienie. Miało to następować poprzez:

• wypłacenie zaliczki na poczet wydatków na wyżywienie, lub
   
• wyposażenie pracownika w kartę służbową ze wskazaniem w przepisach wewnątrzzakładowych maksymalnej kwoty przeznaczonej na wyżywienie, albo
   
• zwrot pracownikowi wydatków poniesionych przez niego na wyżywienie w czasie podróży służbowej, udokumentowanych fakturami lub rachunkami wystawionymi na spółkę (lub ewentualnie paragonami fiskalnymi).

Spółka wskazała, że zazwyczaj kwota przeznaczona na całodzienne wyżywienie będzie wyższa niż dieta przysługująca pracownikowi na podstawie odrębnych przepisów. W związku z tym powstały wątpliwości, czy nadwyżka rzeczywistych kosztów wyżywienia za czas podróży służbowej pracownika pokrytych przez pracodawcę ponad wysokość diety stanowi dla pracownika przychód podlegający opodatkowaniu.

Zdaniem spółki, zapewnienie pracownikowi całodziennego wyżywienia podczas podróży służbowej, bez względu na formę (zaliczka, karta służbowa, czy też zwrot wydatków), powinno być uznane za "inne należności za czas podróży służbowej pracownika", które są wolne od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a) ustawy o PDOF. Organ podatkowy nie zgodził się z tym stanowiskiem. Jego zdaniem, do "innych należności za czas podróży służbowej pracownika" należy zaliczyć zwrot kosztów przejazdów, noclegów, dojazdów oraz innych udokumentowanych wydatków, określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb. W tej regulacji nie mieści się zapewnienie pracownikowi całodziennego wyżywienia podczas podróży służbowej. W związku z tym ze zwolnienia od podatku będzie korzystała wyłącznie ta część wydatku na wyżywienie, która nie przekracza diety.

Sprawa trafiła do WSA, a potem do NSA, ale sądy przyznały rację fiskusowi. NSA wyjaśnił, że dieta jest normatywnym określeniem świadczenia przeznaczonego na pokrycie kosztów wyżywienia pracownika w czasie podróży służbowej. Jest to regulacja kompleksowa i obejmuje wszelkie formy wyżywienia pracownika w czasie podróży służbowej. Funkcją diety nie jest pokrycie pełnych kosztów wyżywienia pracownika przebywającego w takiej podróży, a jedynie służy pokryciu zwiększonych kosztów wyżywienia w tym czasie. Skoro zatem koszty wyżywienia zamykają się w pojęciu diety, to jednocześnie nie mogą one być zaliczone do "innych należności".

NSA przywołał także wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13. Z tego wyroku wynika, że za przychód pracownika mogą być uznane świadczenia, które:

1) zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie) i w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy),

2) przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,

3) korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Uwzględniając tezy zawarte w ww. wyroku, NSA wyjaśnił:

"(...) Pokrycie (zwrot) pełnych kosztów wyżywienia w czasie podróży służbowej jest wydatkiem poniesionym w interesie pracownika i to jemu przynosi wymierną korzyść. Wszelako wydatki dotyczące wyżywienia pracownik musi ponosić niezależnie od tego, czy odbywa podróż służbową, czy też nie, wydatki takie musi ponosić także nie świadcząc w danej chwili pracy. Zwrotowi podlegają tylko "zwiększone koszty wyżywienia" i to świadczenie jako integralnie związane z podróżą służbową podlega zwolnieniu od podatku dochodowego. (...)"