HITY GOFINU

Członek zarządu może być zatrudniony na umowę o pracę na czas: nieokreślony, określony albo na czas wykonania określonej pracy (pełnienia funkcji). Z dniem 22 lutego 2016 r. wejdą w życie zmiany przepisów Kodeksu pracy mające na celu ograniczenie nieuzasadnionego wykorzystywania umów o pracę na czas określony. Zmiany dotkną także członków zarządu zatrudnionych na umowach terminowych.

Stosunek pracy członka zarządu

Kodeks spółek handlowych dopuszcza możliwość zawarcia przez spółkę z o.o. umowy o pracę z członkiem zarządu. Jednak, aby można było mówić o zatrudnieniu na podstawie stosunku pracy, muszą wystąpić jego podstawowe elementy konstrukcyjne określone w art. 22 § 1 Kodeksu pracy.

Zatrudnienie członka zarządu skutkuje powstaniem stosunku pracy, który jest drugą, odrębną więzią łączącą go ze spółką. Niezależnie od tego, zarządcę łączy ze spółką tzw. stosunek organizacyjny (korporacyjny) wynikający z samego członkostwa w zarządzie. Stosunek ten uregulowany jest przepisami K.s.h., a jego powstanie i ustanie związane jest z rozpoczęciem i zakończeniem wykonywania mandatu członka zarządu. Stosunek pracowniczy wynika natomiast z zawarcia umowy o pracę, której przedmiotem jest wykonywanie obowiązków członka zarządu tożsamych z obowiązkami korporacyjnymi (por. uchwała 7 sędziów SN z dnia 16 maja 2012 r., sygn. akt III PZP 3/12).

Pracownik - członek zarządu spółki kapitałowej jest traktowany jako osoba zarządzająca w imieniu pracodawcy zakładem pracy.

Jaka umowa?

Umowa o pracę z członkiem zarządu może być zawarta:

• na czas określony, 
   
• na czas nieokreślony, a także 
   
• na czas wykonania określonej pracy (pełnienia funkcji członka zarządu).

Za dopuszczalnością zawierania z członkami zarządu umowy na czas wykonania pracy opowiedział się SN w wyrokach z dnia 25 stycznia 2007 r., sygn. akt I PK 213/06 czy z dnia 20 marca 2009 r., sygn. akt I PK 182/08.

W przypadku dwóch pierwszych umów ustanie stosunku korporacyjnego nie prowadzi do automatycznego ustania stosunku pracy. Do jego rozwiązania konieczne jest podjęcie dodatkowych czynności (wypowiedzenie przez pracodawcę lub pracownika albo rozwiązanie za porozumieniem stron). Natomiast umowa o pracę na czas wykonania określonej pracy rozwiązuje się z dniem wykonania pracy, dla której była zawarta (art. 30 § 1 pkt 5 K.s.h.). Umowa ta, choć w praktyce nie jest często stosowana, to może być dogodnym sposobem na ułożenie więzi pracowniczej spółki z jej członkiem zarządu. Wybór tej umowy oznacza, że odwołanie z funkcji członka zarządu, które jest możliwe w każdym czasie, powoduje także rozwiązanie stosunku pracy.

Analogicznie złożenie rezygnacji z funkcji skutkuje rozwiązaniem stosunku pracy. Dzięki takiej umowie spółka unika problemu rozwiązania umowy o pracę z byłym członkiem zarządu.

Wkrótce zmiany

W Dzienniku Ustaw z 2015 r. pod poz. 1220 opublikowana została ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (dalej jako ustawa nowelizująca). Z jednym wyjątkiem, nieistotnym z punktu widzenia omawianych w niniejszym artykule zagadnień, wejdzie ona w życie z dniem 22 lutego 2016 r. Na jej mocy w szczególności: zmieni się katalog umów o pracę, zmodyfikowane zostaną zasady zatrudniania pracowników na podstawie umów o pracę na czas określony. Okres wypowiedzenia umowy na czas określony powiązany zostanie z okresem zatrudnienia u danego pracodawcy (art. 36 § 1 K.p. dotyczyć będzie także umów o pracę na czas określony). Od 22 lutego 2016 r. zgodnie z nowym brzmieniem art. 25 § 1 K.p. umowę o pracę zawierać będzie można:

• na okres próbny,
   
• na czas nieokreślony albo
   
• na czas określony.

Zmiany dla członków zarządu

Z katalogu umów o pracę wyeliminowana zostanie umowa na czas wykonania określonej pracy. Nie oznacza to jednak, że ustawodawca pominął ewentualność zatrudniania osób na czas trwania kadencji.

Od 22 lutego 2016 r. zasadą będzie, że okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech. Stanowić o tym będzie art. 25¹ § 1 K.p. Jednocześnie przepis ten nie będzie miał zastosowania do umów o pracę zawartych m.in. na czas określony w celu wykonywania pracy przez okres kadencji, jeżeli ich zawarcie w danym przypadku bedzie służyć zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i będzie niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy. Wynikać tak będzie z art. 25¹ § 4 pkt 3 K.p.

Dodatkowo, w myśl art. 29 § 1¹ K.p., w umowie o pracę będzie musiał być wskazany ten cel, przez zamieszczenie informacji o obiektywnych przyczynach uzasadniających zawarcie takiej umowy. Pracodawca nie będzie natomiast zobowiązany do zawiadomienia właściwego okręgowego inspektora pracy o zawarciu takiej umowy. Taki obowiązek dotyczyć będzie jedynie umów wymienionych w art. 25¹ § 4 pkt 4 K.p., tj. zawartych w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie.

Wpływ nowych regulacji na obecne umowy

Zgodnie z art. 13 ustawy nowelizującej do umów o pracę na czas wykonania określonej pracy, trwających w dniu wejścia w życie tej ustawy, zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe, tj. obecne regulacje.

Zasady stosowania nowego brzmienia art. 25¹ K.p. do umów o pracę na czas określony trwających w dniu 22 lutego 2016 r., tj. limitów czasowych i ilościowych, określa art. 14 ust. 4 ustawy nowelizującej (zob. też jej art. 14 ust. 5-6).

Strony trwających w dniu 22 lutego 2016 r. umów o pracę na czas określony zawartych w celu m.in. wykonywania pracy przez okres kadencji, w terminie 3 miesięcy od tego dnia zobowiązane będą uzupełnić umowy o informacje dotyczące celu umowy, stosownie do treści art. 29 § 1¹ K.p. Stanowi o tym art. 15 ust. 1 ustawy nowelizującej.

W przypadku członków zarządu z umowami zawartymi na czas określony, w których nie przewidziano możliwości ich rozwiązania z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia, trwających w dniu 22 lutego 2016 r., w zakresie dopuszczalności ich wypowiedzenia stosowane będą przepisy dotychczasowe. Jak wynika z brzmienia art. 33 K.p. przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Przepis ten zostanie uchylony z dniem 22 lutego 2016 r.

W odniesieniu do członków zarządu z umowami zawartymi na czas określony na okres dłuższy niż 6 miesięcy, w których przewidziano możliwość ich rozwiązania z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia, trwających w dniu 22 lutego 2016 r., stosować się będzie okresy wypowiedzenia:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
   
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
   
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Przy tym zgodnie z art. 16 ustawy nowelizującej, przy ustalaniu długości okresu wypowiedzenia następującego po 22 lutego 2016 r. (umowy trwającej w tym dniu), nie będą uwzględniane okresy zatrudnienia u danego pracodawcy, przypadające przed 22 lutego 2016 r.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)