HITY GOFINU |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podstawowe operacje na rachunku walutowym
Zeszyty Metodyczne Rachunkowoci nr 18 (402) z dnia 20.09.2015
Dla celów bilansowych wyceny operacji na rachunku walutowym dokonuje się w oparciu o regulacje zawarte w art. 30 ustawy o rachunkowości. Z treści tego przepisu wynika, że wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia – o ile odrębne przepisy dotyczące środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej i innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz środków niepodlegających zwrotowi, pochodzących ze źródeł zagranicznych nie stanowią inaczej – odpowiednio po kursie: 1) faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań; 2) średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w pkt 1, a także w przypadku pozostałych operacji. Natomiast nie rzadziej niż na dzień bilansowy wyrażone w walutach obcych składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów wycenia się po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez NBP.
Przy wycenie operacji wyrażonych w walutach obcych na dzień bilansowy, zapłacie należności i zobowiązań, jak również sprzedaży walut mogą powstać różnice kursowe. Zalicza się je (art. 30 ust. 4) do przychodów finansowych (dodatnie) lub kosztów finansowych (ujemne), a w uzasadnionych przypadkach – do kosztu wytworzenia produktów lub ceny nabycia towarów, a także ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych. 2. Wpływy środków pieniężnych w walutach obcych na rachunek walutowy 2.1. Wpływ należności w walutach obcychW przypadku wpływu należności na rachunek walutowy nie można mówić o faktycznym kursie, który miałby służyć do wyceny tej operacji, gdyż nie została dokonana wymiana środków pieniężnych (np. zakup waluty od banku). Do wyceny wpływu walut obcych stosuje się wówczas kurs średni ogłoszony przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania należności (por. art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości). Przykład I. Założenia: 17 sierpnia 2015 r. na rachunek walutowy jednostki wpłynęła należność w kwocie: 1.000 EUR. Kurs średni NBP z 16 sierpnia 2015 r. wynosił: 4,20 zł/EUR (kurs przykładowy). II. Dekretacja:
III. Księgowania: 2.2. Zakup waluty obcej w banku lub kantorzeWpływ na rachunek walutowy środków pieniężnych pochodzących z zakupu wycenia się po kursie faktycznie zastosowanym (por. art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości), np. po kursie sprzedaży banku/kantoru, w którym zakupiono walutę. Kurs ten wynika z tabeli kursów tego banku/kantoru, ale może to też być kurs indywidualnie wynegocjowany, różniący się od kursu oficjalnie ogłoszonego i stosowanego wobec pozostałych klientów. Przykład I. Założenia: Spółka kupiła w banku (ze środków zgromadzonych na rachunku złotówkowym): 10.000 EUR i wpłaciła na rachunek walutowy. Zakupu dokonano po kursie bankowym wynoszącym: 4,10 zł/EUR. Spółka stosuje konto 13-9 "Środki pieniężne w drodze". II. Dekretacja:
III. Księgowania: 2.3. Odsetki doliczone przez bank do rachunku walutowegoDoliczone przez bank do rachunku walutowego odsetki zwiększają stan środków pieniężnych na tym rachunku i równocześnie drugostronnie zalicza się je do przychodów finansowych. Księguje się je w momencie dopisania do rachunku bankowego, zapisem:
Odsetki te wycenia się według kursu średniego ogłoszonego dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień ich wpływu na rachunek walutowy. Przykład I. Założenia: 31 lipca 2015 r. do rachunku walutowego bank doliczył odsetki w kwocie: 100 EUR. Wartość tych odsetek, po przeliczeniu na złote według średniego kursu NBP z 30 lipca 2015 r., w wysokości: 4,02 zł/EUR (kurs przykładowy), wyniosła: 402 zł. II. Dekretacja:
III. Księgowania: W przypadku gdy moment dopisania przez bank odsetek następuje po dniu bilansowym, jednostka powinna we własnym zakresie ustalić i zaksięgować odsetki, które dotyczą danego roku obrotowego. Odsetki ustalone na dzień bilansowy, które nie stanowią na ten dzień należności jednostki, ujmuje się w księgach rachunkowych, zapisem:
Co istotne, odsetki ustalone na dzień bilansowy we własnym zakresie wycenia się po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez NBP. 3. Rozchód środków pieniężnych z rachunku walutowego 3.1. Spłata zobowiązań wyrażonych w walucie obcejWypływ środków z rachunku walutowego z tytułu zapłaty zobowiązania wycenia się po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień wypływu. Ma tutaj zastosowanie art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości, w tym bowiem przypadku nie można mówić o faktycznym kursie, który miałby służyć do wyceny tej operacji, gdyż nie została dokonana wymiana środków pieniężnych (np. sprzedaż waluty do banku). Jeżeli kurs waluty obcej w dniu jej rozchodu różni się od kursu przyjętego do jej wyceny w momencie wpływu na rachunek walutowy, to powstają różnice kursowe od własnych środków pieniężnych. W takiej sytuacji należy ustalić, które środki w pierwszej kolejności jednostka wydaje. Wyceny rozchodu środków pieniężnych z rachunku walutowego można dokonać według kursów przeciętnych (średnioważonych), metody FIFO lub LIFO. Kurs ustalony zgodnie z przyjętą metodą rozchodu jest porównywany z kursem, po którym jednostka wyceniła rozchód. Przykład I. Założenia: 1. Na saldo rachunku walutowego składają się następujące środki według daty wpływu: a) 4.000 EUR po 4,09 zł/EUR = 16.360 zł, b) 2.000 EUR po 4,15 zł/EUR = 8.300 zł, c) 3.500 EUR po 4,12 zł/EUR = 14.420 zł. 2. Jednostka 31 sierpnia 2015 r. zapłaciła zobowiązanie w kwocie: 7.000 EUR. Kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień zapłaty wynosił: 4,08 zł/EUR (kurs przykładowy). Do ustalenia różnic kursowych od własnych środków pieniężnych jednostka stosuje metodę FIFO. II. Dekretacja:
III. Księgowania: Dla celów bilansowych – na podstawie art. 35 ust. 8 ustawy o rachunkowości – do wyceny rozchodu waluty z własnego rachunku walutowego możliwe jest również zastosowanie jednej z metod, o których mowa w art. 34 ust. 4 pkt 1–3 tej ustawy, czyli FIFO, LIFO lub średnioważonej, tj. według kursu historycznego. Wówczas nie powstają różnice kursowe od własnych środków pieniężnych. Jednak w sytuacji, gdy jednostka rozlicza różnice kursowe na podstawie ustaw o podatku dochodowym – wycena rozchodu waluty obcej z rachunku walutowego (w związku z zapłatą zobowiązania) według kursu historycznego – jest nieprawidłowa. Przykład I. Założenia: Dane liczbowe z poprzedniego przykładu, przy czym jednostka dla celów bilansowych rozchód waluty wycenia po kursie historycznym, stosując metodę FIFO. II. Dekretacja:
III. Księgowania: 3.2. Rozchód środków z rachunku walutowego z tytułu ich sprzedażyJeśli waluta obca rozchodowana z rachunku walutowego jest sprzedawana w kantorze (banku), to istnieje kurs faktycznie zastosowany, według którego należy wycenić rozchód takiej waluty. W tym przypadku ma zastosowanie art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości, doszło tu bowiem do faktycznej wymiany waluty, tj. do przeliczenia waluty na podstawie konkretnego kursu. Kurs ten wynika z tabeli kursów banku (kantoru), ale może to też być kurs indywidualnie wynegocjowany, różniący się od kursu oficjalnie ogłoszonego i stosowanego przez ten bank (kantor) wobec pozostałych klientów. Przykład I. Założenia: Na saldo rachunku walutowego składa się kwota: 1.000 EUR, którą wyceniono po kursie: 4,05 zł/EUR. 12 sierpnia 2015 r. jednostka wypłaciła z rachunku walutowego: 1.000 EUR i walutę tę wymieniła na złotówki w kantorze po kursie kupna wynoszącym: 4,15 zł/EUR. Następnie uzyskaną gotówkę wpłaciła do kasy. Jednostka stosuje konto 13-9 "Środki pieniężne w drodze". II. Dekretacja:
III. Księgowania: 4. Przekazanie waluty obcej z rachunku walutowego do kasy walutowej Zarówno wpływ waluty obcej na rachunek walutowy, jak i jej wypływ zasadniczo przelicza się na złote, gdy podmiot gospodarczy uzyska walutę obcą "z zewnątrz" (m.in. gdy ją kupi, kontrahent ureguluje należność, bank doliczy odsetki w walucie obcej od posiadanych środków pieniężnych itd.) lub rozchodowuje walutę "na zewnątrz" (np. sprzeda walutę, zapłaci zobowiązanie). Natomiast w sytuacji, gdy waluta obca jest "przemieszczana" wewnątrz firmy, np. między kasą walutową a rachunkiem walutowym, nie zmieni się ilość czy wartość posiadanej waluty obcej. Zmianie ulegnie jedynie miejsce jej przechowywania. Dlatego do wyceny tych środków dla celów bilansowych stosuje się kurs historyczny, czyli kurs, po jakim zostały one zarachowane po raz pierwszy na koncie walutowym. Przykład I. Założenia: 4 września 2015 r. jednostka pobrała z banku walutę obcą w kwocie: 1.000 EUR i wpłaciła ją do kasy walutowej. Wpływ tej kwoty do kasy (i rozchód z banku) jednostka wyceniła po kursie historycznym, wynoszącym: 4,05 zł/EUR, co dało kwotę: 4.050 zł. Przemieszczenie środków pieniężnych jednostka księguje za pośrednictwem konta 13-9 "Środki pieniężne w drodze". II. Dekretacja:
III. Księgowania: 5. Uproszczenia w rozliczaniu różnic kursowych od własnych środków pieniężnych Ustalanie różnic kursowych na rachunku walutowym jest bardzo pracochłonne, szczególnie wówczas, gdy jednostka w ciągu dnia dokonuje kilku operacji na tym rachunku. Jeżeli jednostka nie posiada odpowiedniego programu komputerowego, który automatycznie, na bieżąco rozlicza różnice kursowe od każdej zrealizowanej transakcji, to – według naszej opinii – może przyjąć pewne uproszczenia. Na przykład może, dokonując w ciągu miesiąca na bieżąco księgowań operacji wpływu i wypływu waluty, nie rozliczać różnic kursowych po każdej operacji, lecz dopiero na koniec miesiąca. Wówczas ustalana jest jedna różnica kursowa. W tym przypadku różnice kursowe w księgach rachunkowych nie są ujmowane w szyku rozwartym. Nie ma to jednak wpływu na sprawozdanie finansowe, bowiem zgodnie z przepisami prawa bilansowego różnice kursowe wykazywane są w rachunku zysków i strat per saldo jako przychód bądź jako koszt finansowy. Przykład I. Założenia: Wpływy i rozchody z rachunku walutowego jednostki w danym miesiącu przedstawiły się następująco:
II. Ustalenie różnic kursowych od własnych środków pieniężnych: Zakładając, iż do ustalenia różnic kursowych od własnych środków pieniężnych jednostka stosuje metodę FIFO na rachunku walutowym pozostała waluta z ostatnich wpływów w kwocie: 1.050 EUR po kursie: 4,09 zł/EUR (ostatni wpływ na rachunek walutowy), co po przeliczeniu na złote stanowi równowartość: 4.294,50 zł. Powstała zatem ujemna różnica kursowa w kwocie: 4.535,00 zł – 4.294,50 zł = 240,50 zł. III. Dekretacja:
III. Księgowania: |
|