HITY GOFINU

Choć do utraty mocy obowiązującej przez przepisy Prawa bankowego dające podstawę do wydawania przez banki bankowych tytułów egzekucyjnych (BTE) pozostał jeszcze niespełna rok, to jednak warto już teraz skarżyć klauzule wykonalności nadawane na tego rodzaju tytuły. Niektóre sądy uchylają klauzule wykonalności bądź też odmawiają ich nadania z powołaniem właśnie na niekonstytucyjność ustanowionego dla banków przywileju pozwalającego im omijać postępowanie sądowe.

Wypowiedzenie kredytu

Zanim bank wystawi bankowy tytuł egzekucyjny wcześniej zapewne dokona wypowiedzenia kredytu. W każdej umowie kredytu znajdują się postanowienia regulujące przesłanki wypowiedzenia kredytu. W praktyce jednak najczęściej kredyty są wypowiadane przez banki z powodu niespłacania rat. Z reguły wystarczy, że kredytobiorca nie zapłaci dwóch kolejnych rat spłaty kredytu. Termin wypowiedzenia wynosi najczęściej 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - tylko 7 dni. Zwykle jednak wcześniej kredytobiorca otrzymuje co najmniej jeden monit grożący wypowiedzeniem kredytu.

Wypowiedzenie kredytu oznacza konieczność uregulowania całego pozostającego do spłaty zobowiązania w terminie 30 dni od doręczenia pisma z banku. Po okresie wypowiedzenia bank traktować będzie niespłacony kredyt jako tzw. zobowiązanie przeterminowane i od całości naliczać będzie maksymalne odsetki za opóźnienie.

Bankowy tytuł egzekucyjny

Wypowiedzenie kredytu obecnie grozi dość szybką późniejszą egzekucją, której nie musi towarzyszyć postępowanie sądowe. Jest tak za sprawą specjalnego uprawnienia, jakie ustawodawca przyznał bankom, nazywanego bankowym tytułem egzekucyjnym (BTE). Bankowy tytuł egzekucyjny zastępuje wyrok sądu, jednak wcześniej bank musi zadbać o odebranie od kredytobiorcy oświadczenia o dobrowolnym poddaniu się egzekucji. Wówczas bank nie musi występować do sądu z pozwem o zapłatę, a jedynie z wnioskiem o nadanie BTE klauzuli wykonalności. W ramach postępowania klauzulowego sąd bada jedynie pod kątem formalnym bankowy tytuł egzekucyjny i to na posiedzeniu niejawnym, bez informowania o tym kredytobiorcy.

Bankowy tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności stanowi tytuł wykonawczy, który jest podstawą do wszczęcia egzekucji komorniczej. Kredytobiorca nie jest informowany o całym przebiegu sprawy. Dowiaduje się o wszystkim dopiero przy pierwszej czynności komornika, tj. z zawiadomienia o wszczęciu egzekucji.

Zażalenie lub skarga

Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2015 r. (sygn. akt P 45/12) Trybunał Konstytucyjny uznał przepisy art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 Prawa bankowego za niezgodne z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Stracą one moc obowiązującą dopiero 1 sierpnia 2016 r., jednakże zarzuty natury konstytucyjnej względem wspomnianych przepisów Prawa bankowego dających podstawę do wydania bankowych tytułów egzekucyjnych są cały czas aktualne. Można zatem pokusić się o zaskarżenie klauzuli wykonalności nadanej na BTE, tym bardziej, że zachęca do tego niska opłata sądowa wynosząca 30 zł.

Czasu do namysłu nie ma zbyt wiele, ponieważ 7-dniowy termin do wniesienia zażalenia lub skargi na postanowienie referendarza sądowego przez dłużnika (kredytobiorcę) biegnie od dnia doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji. W tym terminie należy wnieść do sądu (a nie do komornika) zażalenie na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności albo skargę na postanowienie referendarza sądowego w tym samym przedmiocie. Różnica jest taka, że zażalenie zostaje przekazane do sądu wyższej instancji (z sądu rejonowego do sądu okręgowego), natomiast skargę na orzeczenie referendarza sądowego rozpatrzy dany sąd rejonowy. Nie można się pomylić, ponieważ zastosowanie niewłaściwego środka odwoławczego skutkować będzie jego odrzuceniem, co w zasadzie pozbawi szans z uwagi na upływ terminu na zaskarżenie klauzuli wykonalności w tym trybie (pozostanie wówczas kosztowne powództwo opozycyjne).

Jeżeli sąd nadaje klauzulę wykonalności, właściwym środkiem zaskarżenia jest zażalenie. Natomiast skargę wnosi się na postanowienie referendarza sądowego.

Zarzuty względem klauzuli

W zażaleniu lub skardze należałoby zarzucić naruszenie przez sąd/referendarza sądowego przywołanych wyżej przepisów Prawa bankowego oraz Konstytucji RP, a także powołać się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Przy rozpoznawaniu środka odwoławczego sądy nie powinny stosować przepisu prawa, który został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją. Utrata mocy obowiązującej przepisu z powodu jego niezgodności z Konstytucją co do zasady oznacza, że przepis ten nie może być stosowany poczynając od daty jego uchwalenia. Wyrok Trybunału ma generalnie skutki retroaktywne, a przez to zachodzi konieczność ponownego rozpoznania sprawy z pominięciem już niekonstytucyjnego przepisu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 czerwca 2014 r., sygn. akt III AUa 1338/13). Akt normatywny uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą nie powinien być stosowany przez sąd w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 4 grudnia 2013 r., sygn. akt III AUa 1171/13).

Poza tym z momentem publicznego ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego następuje uchylenie domniemania konstytucyjności kontrolowanego przepisu. To sprawia, że organy stosujące przepisy uznane za niekonstytucyjne powinny uwzględniać to, że chodzi o przepisy pozbawione domniemania konstytucyjności, co w zasadniczy sposób wpływa na swobodę sądów w zakresie dokonywania wykładni tych przepisów (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 marca 2007 r., sygn. akt K 8/07).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.)

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128)