HITY GOFINU

W razie nieobecności w pracy, spowodowanej koniecznością sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, osoby ubezpieczone liczą na otrzymanie zasiłku opiekuńczego. Nie w każdym jednak przypadku świadczenie to jest przyznawane. Ograniczenia wynikają m.in. z faktu określenia przez ustawodawcę katalogu osób uznawanych za dziecko lub członka rodziny. Ponieważ z dniem 14 sierpnia 2015 r. katalog ten został nieco rozszerzony, z prawa do zasiłku opiekuńczego może skorzystać większa liczba ubezpieczonych.

Choroba dziecka lub innego członka rodziny

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki m.in. nad chorym dzieckiem w wieku do lat 14 lub innym chorym członkiem rodziny.

Ograniczeniem w tym zakresie może być fakt, iż ustawodawca wyraźnie określił, kogo należy zaliczyć do grona dzieci lub członków rodziny. Kwestię tę reguluje art. 32 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2 i 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Zwiększenie grona uprawnionych

Za dzieci dla celów uprawnień do zasiłku opiekuńczego uznawane były, oprócz dzieci własnych ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobionych, także dzieci obce przyjęte na wychowanie i utrzymanie.

Począwszy od 14 sierpnia 2015 r. nie ma znaczenia, czy dziecko przyjęte na wychowanie i utrzymanie jest obce, czy też w jakimś stopniu spokrewnione z ubezpieczonym (np. jest dzieckiem zmarłej siostry ubezpieczonego). Od tego dnia bowiem za dzieci są uznawane po prostu dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie.

Z tym samym dniem nastąpiło również poszerzenie katalogu osób zaliczanych do członków rodziny. Przypomnijmy, iż do tej pory w gronie tym znajdowali się:

• małżonek,
   
• rodzice i teściowie,
   
• dziadkowie i wnuki,
   
• rodzeństwo oraz
   
• dzieci w wieku ponad 14 lat,

o ile pozostawali we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Od 14 sierpnia br. przyznanie prawa do zasiłku opiekuńczego uzasadnia także choroba:

• rodzica dziecka,
   
• ojczyma lub macochy,

z zastrzeżeniem jak wyżej.

Opieka nad zdrowym dzieckiem

Z zasiłku opiekuńczego mogą również korzystać rodzice i opiekunowie zdrowych dzieci w wieku do lat 8, w sytuacjach, gdy ze względu na określone przez ustawodawcę okoliczności dziecko to nie miałoby zapewnionej dotychczasowej opieki. Chodzi tu więc o nieprzewidziane zamknięcie placówki, do której dziecko uczęszcza lub chorobę jego niani bądź dziennego opiekuna. Ponadto dotychczas przyznanie zasiłku uzasadniał poród, choroba lub pobyt w szpitalu małżonka ubezpieczonego stale opiekującego się dzieckiem (art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej).

Jak widać, przepis uzależniał prawo do zasiłku od pozostawania rodziców dziecka wymagającego opieki w związku małżeńskim. Choć, co należy podkreślić, ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej tej instytucji (www.zus.pl), dopuszczał możliwość przyznania prawa do zasiłku z tytułu opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8 także rodzicom niepozostającym w formalnym związku małżeńskim.

Ustawodawca postanowił dostosować przepisy art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. b) i c) ustawy zasiłkowej, do reguł stosowanych przez organ rentowy. Zgodnie z ich nowym brzmieniem okolicznością uzasadniającą przyznanie prawa do zasiłku opiekuńczego jest poród, choroba lub pobyt w szpitalu nie tylko małżonka ubezpieczonego, ale i rodzica dziecka. Bez żadnych przeszkód z prawa do tego świadczenia mogą więc korzystać rodzice niepozostający w formalnym związku.

Od 14 sierpnia br. więcej osób skorzysta z zasiłku opiekuńczego.

Dodatkowy opiekuńczy

Poszerzono również katalog okoliczności uzasadniających prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego, o którym mowa w art. 32a ustawy zasiłkowej.

W świetle przytoczonego przepisu zasiłek opiekuńczy przysługuje dodatkowo, w wymiarze do 8 tygodni (tj. 56 dni), niezależnie od podstawowego wymiaru tego świadczenia, wynoszącego maksymalnie 60 dni w roku kalendarzowym. Przed zmianą mógł z niego skorzystać ubezpieczony ojciec dziecka lub inny najbliższy członek rodziny, który przerwał zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w trakcie gdy ubezpieczona matka dziecka, pobierająca zasiłek macierzyński w wymiarze do 8 tygodni po porodzie, przebywa na leczeniu szpitalnym.

Począwszy od 14 sierpnia 2015 r. świadczenie to może być przyznawane również w przypadku, gdy stan zdrowia ubezpieczonej legitymującej się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji uniemożliwi sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.

Od 1 stycznia 2016 r. kolejna zmiana

Omówione zmiany zwiększające liczbę uprawnionych do zasiłku opiekuńczego, nastąpiły za sprawą ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1066), zwanej ustawą nowelizującą. W tym zakresie weszła ona w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, a więc z dniem 14 sierpnia 2015 r.

Jednak od 1 stycznia 2016 r. ubezpieczonych czeka kolejna zmiana, przewidziana w ustawie nowelizującej, tym razem w kwestii potwierdzania choroby dziecka lub innego członka rodziny. Z tym dniem bowiem do obiegu wejdą tzw. e-zwolnienia, tj. zaświadczenia lekarskie wystawiane w formie dokumentu elektronicznego. Z tym zastrzeżeniem, że nadal jeszcze (nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2017 r.) będą mogły być wystawiane zaświadczenia lekarskie na dotychczasowych zasadach, tj. na druku ZUS ZLA.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.)